باب هشتم - قرارداد حمل و نقل
ماده 377 - متصدی حمل و نقل كسی است كه مقابل اجرت ، حمل اشیاء را عهده می‌گیرد.
ماده 378 - قرارداد حمل و نقل تابع مقررات وكالت خواهد بود مگر مواردی كه ذیلاً استثناء شده باشد.
ماده 379 - ارسال‌كننده باید نكات ذیل را اطلاع متصدی حمل و نقل برساند: آدرس صحیح مرسل‌الیه - محل تسلیم مال - عده عدل یا بسته و‌طرز عدل‌بندی - وزن و محتوی عدل‌ها - مدتی كه مال باید آن مدت تسلیم شود - راهی كه حمل باید آن راه عمل آید - قیمت اشیایی كه‌گرانبها است. خسارات ناشیه عدم تعیین نكات فوق و یا تعیین آنها غلط متوجه ارسال‌كننده خواهد بود.
ماده 380 - ارسال‌كننده باید مواظبت نماید كه مال‌التجاره طرز مناسبی عدل‌بندی شود - خسارات بحری ( آواری) ناشی عیوب عدل‌بندی عهده ارسال‌كننده است.
ماده 381 - اگر عدل‌بندی عیب ظاهر داشته و متصدی حمل و نقل مال را بدون قید عدم مسئولیت قبول كرده باشد مسئول آواری خواهد بود.
ماده 382 - ارسال‌كننده می‌تواند مادام كه مال‌التجاره ید متصدی حمل و نقل است آن را با پرداخت مخارجی كه متصدی حمل و نقل كرده و‌خسارات او پس بگیرد.
ماده 383 - موارد ذیل ارسال‌كننده نمی‌تواند حق استرداد مذكور ماده 382 استفاده كند:
- صورتی كه بارنامه توسط ارسال‌كننده تهیه و وسیله متصدی حمل و نقل مرسل‌الیه تسلیم شده باشد.
- صورتی كه متصدی حمل و نقل رسیدی ارسال‌كننده داده و ارسال‌كننده نتواند آن را پس دهد.
- صورتی كه متصدی حمل و نقل مرسل‌الیه اعلام كرده باشد كه مال‌التجاره مقصد رسیده و باید آن را تحویل گیرد.
- صورتی كه پس وصول مال‌التجاره مقصد مرسل‌الیه تسلیم آن را تقاضا كرده باشد.
این موارد متصدی حمل و نقل باید مطابق دستور مرسل‌الیه عمل كند معذالك اگر متصدی حمل و نقل رسیدی ارسال‌كننده داده مادام كه‌مال‌التجاره مقصد نرسیده مكلف رعایت دستور مرسل‌الیه نخواهد بود مگر اینكه رسید مرسل‌الیه تسلیم شده باشد.
ماده 384 - اگر مرسل‌الیه مال‌التجاره را قبول نكند و یا مخارج و سایر مطالبات متصدی حمل و نقل بابت مال‌التجاره تأدیه نشود و یا مرسل‌الیه‌دسترسی نباشد متصدی حمل و نقل باید مراتب را اطلاع ارسال‌كننده رسانیده و مال‌التجاره را موقتاً نزد خود طور امانت نگاهداشته یا نزد ثالثی‌امانت گذارد و هر دو صورت مخارج و هر نقص و عین عهده ارسال‌كننده خواهد بود. اگر ارسال‌كننده و یا مرسل‌الیه مدت مناسبی تكلیف مال‌التجاره را معین نكند متصدی حمل و نقل می‌تواند مطابق ماده 362 آن را فروش برساند.
ماده 385 - اگر مال‌التجاره معرض تضییع سریع باشد و یا قیمتی كه می‌توان برای آن فرض كرد با مخارجی كه برای آن شده تكافو ننماید متصدی‌حمل و نقل باید فوراً مراتب را اطلاع مدعی‌العموم بدایت محل یا نماینده او رسانیده و با نظارت او مال را فروش رساند. حتی‌المقدور ارسال‌كننده و مرسل‌الیه را باید اینكه مال‌التجاره فروش خواهد رسید مسبوق نمود.
ماده 386 - اگر مال‌التجاره تلف یا گم شود متصدی حمل و نقل مسئول قیمت آن خواهد بود مگر اینكه ثابت نماید تلف یا گم شدن مربوط جنس‌خود مال‌التجاره یا مستند تقصیر ارسال‌كننده و یا مرسل‌الیه و یا ناشی تعلیماتی بوده كه یكی آنها داده‌اند و یا مربوط حوادثی بوده كه هیچ‌متصدی مواظبی نیز نمی‌توانست آن جلوگیری نماید قرارداد طرفین می‌تواند برای میزان خسارت مبلغی كمتر یا زیادتر قیمت كامل مال‌التجاره معین‌نماید.
ماده 387 - مورد خسارات ناشیه تأخیر تسلیم یا نقص یا خسارات بحری (آواری) مال‌التجاره نیز متصدی حمل و نقل حدود ماده فوق‌مسئول خواهد بود. خسارات مزبور نمی‌تواند خساراتی كه ممكن بود صورت تلف شدن تمام مال‌التجاره حكم آن شود تجاوز نماید مگر اینكه قرارداد طرفین‌خلاف این ترتیب را مقرر داشته باشد.
ماده 388 - متصدی حمل و نقل مسئول حوادث و تقصیراتی است كه مدت حمل و نقل واقع شده اعم اینكه خود مباشرت حمل و نقل‌كرده و یا حمل و نقل‌كننده دیگری را مأمور كرده باشد - بدیهی است كه صورت اخیر حق رجوع او متصدی حمل و نقلی كه جانب او مأمور‌شده محفوظ است.
ماده 389 - متصدی حمل و نقل باید محض وصول مال‌التجاره مرسل‌الیه را مستحضر نماید.
ماده 390 - اگر مرسل‌الیه میزان مخارج و سایر وجوهی را كه متصدی حمل و نقل بابت مال‌التجاره مطالبه می‌نماید قبول نكند حق تقاضای تسلیم‌مال‌التجاره را نخواهد داشت مگر اینكه مبلغ متنازع‌فیه را تا ختم اختلاف صندوق عدلیه امانت گذارد.
ماده 391 - اگر مال‌التجاره بدون هیچ قیدی قبول و كرایه آن تأدیه شود دیگر بر علیه متصدی حمل و نقل دعوی پذیرفته نخواهد شد مگر مورد‌تدلیس یا تقصیر عمده علاوه متصدی حمل و نقل مسئول آواری غیر ظاهر نیز خواهد بود صورتی كه مرسل‌الیه آن آواری را مدتی كه مطابق‌اوضاع و احوال رسیدگی مال‌التجاره ممكن بود عمل آید و یا بایستی عمل آمده باشد مشاهده كرده و فوراً پس مشاهده متصدی حمل و نقل‌اطلاع دهد هر حال این اطلاع باید منتها تا هشت روز بعد تحویل گرفتن مال‌التجاره داده شود.
ماده 392 - هر موردی كه بین متصدی حمل و نقل و مرسل‌الیه اختلاف باشد محكمه صلاحیتدار محل می‌تواند تقاضای یكی طرفین امر دهد‌مال‌التجاره نزد ثالثی امانت گذارده شده و یا لدی‌الاقتضاء فروخته شود صورت اخیر فروش باید پس تنظیم صورت‌مجلسی حاكی آنكه‌مال‌التجاره چه حال بوده عمل آید. وسیله پرداخت تمام مخارج و وجوهی كه بابت مال‌التجاره ادعا می‌شود و یا سپردن آن صندوق عدلیه فروش مال‌التجاره می‌توان جلوگیری كرد.
ماده 393 - نسبت دعوی خسارت بر علیه متصدی حمل و نقل مدت مرور زمان یك سال است - مبدأ این مدت صورت تلف یا گم شدن‌مال‌التجاره و یا تأخیر تسلیم روزی است كه تسلیم بایستی آن روز عمل آمده باشد و صورت خسارات بحری (آواری) روزی كه مال مرسل‌الیه تسلیم شده.
ماده 394 - حمل و نقل وسیله پست تابع مقررات این باب نیست.