ارزش افزوده نوعی مالیات جدید است که توسط کارشناسان مالیاتی دولت و به عنوان یک نوع مالیات عام بر تمامی کالاها و خدمات به استثناء شماری از انها که شامل معافیت هستند تعلق می گیرد. این مالیات را مالیات مرحله به مرحله نیز می نامند چراکه در هر مرحله از تولید کالا میزان ارزشی که به کالا و خدمات اضافه می شود مشمول این مالیات هستند به این صورت که از اضافه ارزش کالاهای تولید شده و یا خدمات شرکت ها در هر مرحله اخذ می شود.
به تعریف ساده تر یک ماده اولیه تا زمانی که به دست مشتری مصرف کننده و یا نهایی برسد ممکن است چندین مرحله کار روی آن انجام شود. هر بار ارزشی به کالا و یا خدمت اضافه می شود که به این ارزش اضافه شده ارزش افزوده می گویند و این ارزش افزوده مشمول پرداخت مالیات است.
در سیستم مالیاتی یک کشور معمولا مبنای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تولید ناخالص داخلی یک کشور است چرا که حجم ارزش های افزوده بنگاه های اقتصادی در کشور ها دقیقا برابر با تولید کل و نهایی در ان کشور می باشد. در اصل مالیات بر ارزش افزوده عمر زیادی ندارد و اکثر کشور ها با رویکرد ایجاد درامدی جدید برای دولت های خود این قانون را تصویب و اجرایی کرده اند و منحصر به ایران نیز نمی باشد.
نگاهی به گزارشات کشور های مختلف که از نظام مالیات بر ارزش افزوده برخوردار هستند نشان می دهد که رضایت زیادی در این کشور ها از اجرای این طرح نمایان است. دلایل این رضایت زیاد هستند ولی د رکل می توان مزایای طرح مالیات بر ارزش افزوده را در موارد زیر خلاصه نمود:
- مالیات بر ارزش افزوده گستردگی بسیار زیادی دارد ولی در عوض نرخ های ان بسیار پایین است . این سیستم را می توان یک سیستم خود اجرا دانست که همه مودیان نقش مامور مالیاتی را دارند. به این مفهوم که بر خلاف سایر موضوعات مالیاتی نرخی که باید برای مالیات بر ارزش افزوده جمع اوری شود نرخ قابل توجه و زیادی نیست و پرداخت ان برای همه ممکن است. این موضوع باعث پایین امدن فرار مالیاتی شده است.
- به دلیل اینکه مالیات بر ارزش افزوده به عنوان مالیات بر درامد تلقی می شود می تواند باعث تامین منابع گسترده برای شکل گیری سرمایه گذاری در قسمت های مختلف شود و این موضوع رشد تولید و سرمایه گذاری را به همراه خواهد داشت.
- برای محاسبه این مالیات مودیان الزام به ارائه فاکتوهای معاملات خود را دارند و همین موضوع باعث شناسایی میزان معاملات مودیان مالیاتی خواهد شد و برای محاسبه مالیات نهایی انها تاثر زیادی دارد.
- براورد این مالیات ساده و مقطوع است و نیازی به رسیدگی طولانی مدت ندارد. این موضوع تاخیر در درامد های مالیاتی را به حداقل می رساند.
- مالیات بر ارزش افزوده جدید و نوین است که اجرای ان باعث بهبود فن اوری و بهره وری در موضوعات مالی و حسابداری شرکت ها خواهد شد
البته مزایای مالیات بر ارزش افزوده تنها به این موارد خلاصه نمی شود. مالیات بر ارزش افزوده به شفاف سازی در مبادلات اقتصادی، کاهش فرارهای مالیاتی، کمتر شدن قاچاق کالا، بهبود سرمایه گذاری و برقراری عدالت مالیاتی نیز کمک شایانی می کند.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران 9 درصد تعیین می شود که کالاهای اساسی مانند برخی از خوراکی ها و داروها ، محصولات کشاورزی و مطبوعات از این نوع مالیات معاف هستند.
قوانین تجاری کشور فروشندگان را ملزم می کند که قیمت نهایی محصولات را به اضافه مالیات بر ارزش افزوده بر روی کالاهای خود حک کنند. در واقع قسمت پایه محصول به اضافه مالیات بر ارزش افزوده می شود قیمت نهایی که این موضوع نشان می دهد که مالیات بر ارزش افزوده را باید نهایتا مصرف کننده پرداخت کند و فروشنده نهایی نیز به عنوان متولی جمع اوری این نوع مالیات ها باید میزان مالیات جمع اوری شده را نهایت در دوره های مشخص به سازمان امور مالیاتی باید پرداخت نماید.
در اصل فروشنده وظیفه دارد در فاکتوری که برای فروش خدمات و محصولات خود صادر می کند در انتهای ان فاکتور میزان مبلغ پرداخت شده ، میزان سود و میزان مالیات بر ارزش افزوده را بصورت جداگانه درج نماید تا محاسبه این مالیت راحت تر باشد.
دلیل معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برخی از کالاها و خدمات موارد زیر هستند:
- کاهش یافتن خاصیت تنازلی نرخ مالیات بر ارزش افزوده در این کالاها و خدمات
- کاهش اثر تورم و کمک به قشر محروم و کم درامد جامعه
- کاستن هزینه های اجرایی و وصول مالیاتی
معمولا براورد و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای شرکت ها و موسسات مختلف کاری وقت گیر و پیچیده است. موسسه حقوقی ویونا به دیدگاه تسهیل امور مالیاتی شرکت ها خدمات مالیات بر ارزش افزوده شرکت ها و موسسات مختلف را به بهره مندی از برترین کارشناسان کشور عهده دار خواهد شد.