بازاریابی شبکه ای نوعی بازاریابی چند سطحی و لایه لایه می باشد. در این متد از بازاریابی افراد حقیقی ویا حقوقی چند لایه از افراد بازاریاب یک محصول تا رسیدن به دست مصرف کننده می باشند . در بسیاری از کشور ها از جمله ایران برخی از شر کت ها اقدام به فروش محصولات خود از طریق این نوع بازاریابی می کنند . روش کار این شرکت ها و یا به عبارت دقیق تر روش این نوع بازاریابی تعیین یک نماینده فروش می باشد که ضمن تبلیغ و فروش محصولات شرکت نفراتی را نیز جذب نموده و برای فروش محصولات شرکت آموزش می دهد . نمایندگان فروش پس از فروش محصولات شرکت به افراد زیر مجموعه درصدی از سود محصول را به عنوان مزد و یا درصد خود دریافت می کنند و به همین ترتیب تمامی افراد زیر مجموعه نیز در هنگام فروش و بازاریابی محصول درصدی را به عنوان مزد دریافت می کنند.
این نفرات بسته به نوع جایگاهشان در این هرم بازاریابی درصد های سود متفاوتی دریافت می کنند. پس طبیعی است هر کدام از افراد بازاریاب محصولات تنها یکی از کارهای آنها است و برای بدست آوردن سود بیشتر مجبور به شناسایی و تربیت بازریاب های دیگر و قرار دادن ایشان در زیر مجموعه خود می باشند و به این ترتیب این هرم همواره بزرگتر شده ، فروش محصولات شرکت بالا رفته و سود بیشتری نصیب صاحبین شرکت شده و از این سود مبلغ مشخصی به حساب بازاریابان شبکه ای و یا لایه های بازاریاب شرکت واریز خواهد شد.
فعالیت این شرکت ها بسته به بازار مصرف و نیاز جامعه و وجود مشتریان کالا و خدمات شرکت هیچ موقع قطع نشده و این شبکه همیشه می تواند گسترش پیدا کرده و حتی در مراحلی به کشورهای دیگر نیز گسترده شود.
اما اینکه چه لزومی دارد که این فعالیت ها در قالب شرکت انجام شود استناد می کنیم به دستور العمل نحوه صدور مجوز و نظارت بر فعالیت شرکت های بازاریابی شبکه ای که از سوی معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی تصویب و ابلاغ شده است. در این دستور العمل به صراحت قید شده است که هر گونه فعالیت بازاریابی شبکه ای باید در قالب شرکت و با مجوز وزارت بازرگانی انجام پذیرد و چنانچه هر نهاد و گروهی بدون مجوز اقدام به فروش و بازار یابی شبکه ای نماید طبق قانون متخلف شناخته شده و با وی برخورد خواهد شد .
این دستور العمل حتی تنوع و نوع محصولات و کیفیت آنها را منوط به اخذ تاییدیه کمیته نظارت کرده است . پس هر گونه کالا و خدمات با دریافت مجوز از کمیته نظارت می تواند در شرکت هایی که قانونا به ثبت رسیده و فعالیت آنها مجاز می باشد بصورت شبکه ای به فروش رسیده و برای آنها بازاریابی شود .
هر چند ثبت شرکت بازاریابی شبکه ای مانند سایر شرکت ها توسط اداره ثبت شرکت ها انجام می پذیرد ولیکن باید توجه داشت که این نوع شرکت ها باید مواردی و شرایط خاصی را داشته و رعایت نمایند متقاضیان ثبت شرکت های بازاریابی شبکه ای باید طرحی توجیهی تجاری مناسبی را ارائه نمایند وبرای آن باید اهداف و برنامه های عملیاتی پیش بینی شده ای را آماده کرده و ارائه نمایند. این طرح باید روشن و شفاف و مستند شده باشد. قابلیت ارزیابی و نظارت داشته باشد و توجیه اقتصادی خوبی داشته باشد.
این طرح باید قبل از هر گونه فعالیتی به تصویب کمیته نظارت رسیده باشد و تمامی مراحل با توجه به طرح تایید شده انجام پذیرد. چراکه با بی توجهی به طرح تصویب شده مرکز امور اصناف و بازرگانان می تواند مجوز تاسیس را لغو و یا ابطال نماید.
با تصویب اولیه طرح تجاری متقاضیان می توانند با آماده کردن پیش نویس اساسنامه و اظهارنامه نسبت به ثبت شرکت اقدام نمایند . مرکز امور اصناف و بازرگانان پس از تایید کمیته نظارت مسئول تایید اولیه و صدور موافقت مقدماتی و همچنین مجوز نهایی فعالیت شرکت بازاریابی شبکه ای می باشد.
به منظور صدور مجوز فعالیت بازاریابی شبکه ای متقاضیان باید درخواست خود را بصورت کتبی به همراه مدارک مورد اشاره در ماده ای 2 دستورالعمل مذکور به مرکز امور اصناف و بازرگانان ارائه نمایند . این مدارک مورد بررسی اولیه قرار می گیرد و در صورت تکمیل بودن و داشتن شرایط اولیه برای اعلام نظر و تایید به کمیته نظارت ارجاع داده می شود . این کمیته اقدام به رسیدگی به مدارک نموده و چنانچه صلاحیت متقاضی را تایید نمایند برای صدور موافقت مقدماتی مراتب به امور اصناف و بازرگانان ارجاع داده خواهد شد. مرکز امور اصناف و بازرگانان با دریافت تاییدیه کمیته نظارت موافقت نامه مقدماتی را برای متقاضی صادر می کند . کمیته نظارت همچنین اقدام به بررسی شرایط احراز متقاضی خواهد نمود و در صورتیکه متقاضی شرایط و ضوابط لازم را مطابق ماده 2 دستورالعمل داشته باشد اقدام به ارائه تاییدیه برای صدور مجوز فعالیت بازاریابی شبکه ای برای مرکز امور اصناف و بازرگانان خواهد نمود .
برگزاری سمینارهای تبلیغاتی و یا تاسیس دفتر و داشتن نشست های کاری با رعایت مندرجات اساسنامه و طرح تجاری مصوب کمیته نظارت پس از صدور مجوز بلامانع می باشد . همچنین مرکز امور اصناف و بازرگانان می تواند شرکت های دارای مجوز را مطابق با معیارهای تعیین و تصویب شده توسط کمیته نظارت بررسی و رتبه بندی کرده و نتایج آن را بصورت عمومی منتشر نماید .
برای ثبت شرکت بازاریابی شبکه ای متقاضیان باید اقدام به دریافت و تکمیل و ارائه چهار فرم بنمایند. فرم اولی مربوط به اطلاعات متقاضیان و نحوه فعالیت مورد نظر آنها می باشد. فرم دوم به نحوه پرداخت حق الزحمه بازاریابان در شرکت می پردازد و اطلاعات مربوط به ان باید توسط متقاضیان تکمیل شود .اطلاعات امور مالی شرکت در فرم سوم تکمیل خواهد شد و سایر اطلاعات که باید به پیوست ارائه شود مانند اوراق ، اسناد و کاتالوگ و بروشور و ... در فرم چهارم درج و پیوست می شود .
پس از تکمیل فرم های فوق ، برای کالاهایی که در این شرکت ارائه خواهد شد چنانچه نیاز به مجوز خاصی دارند ، باید مجوز مربوطه از مراجع ذی صلاح تهیه شده باشد و به اداره ثبت شرکت ها ارائه شود .
متقاضین همچنین باید در برگه ای مکتوب تمامی شرایط شرکت اعم از نوع بازاریابی ، تسویه حساب ، نحوه فعالیت شرکت و ساعات کاری ، نوع تبلیغات ، نحوه تسویه حساب با بازاریابان و سود آنها ، ابزارهای مورد استفاده برای فروش و بازاریابی ، نحوه عودت و شکایت مشتریان ، نوع آموزش و اطلاع رسانی ها و .... همه با امضاء ارائه شود و در نسخه ای دیگر طرح تجاری و فرآیند بازاریابی باید شفاف وقابل استناد و ارزیابی به همراه توجیه اقتصادی برای شرکت و بازاریابان توضیح داده شود . این نوع شرکت ها تنها می توانند اقدام به بازاریابی شبکه ای نموده و از فعالیت های دیگر منع شده اند و این موضوع باید در اساسنامه به صراحت بیان شود .
و اما باید ها و نباید های شرکت های بازاریابی شبکه ای که ادامه حیات آنها را می تواند تحت الشعاع قرار دهد :
- شرکت بازاریابی شبکه ای موظف است برای درخواست های مشتریان خود حداکثر ظرف 10 روز اقدام نموده و کالای مورد درخواست را به دست ایشان برساند .
- شرکت نمی تواند مشتریان و یا بازاریابان را مجبور به انتخاب کالایی خاص نموده و یا کالایی جایگزین برای انها ارسال نماید ( البته در صورتیکه قبلا در طرح تجاری به صورت شفاف این موضوع آورده شده باشد و اطلاع رسانی دقیقی صورت گرفته شده باشد این موضوع می تواند منتفی باشد )
- با اولین شکایت کمیته نظارت می تواند وارد عمل شده و در صورتیکه ادعای مشتری تایید شد توسط مرکز امور اصناف و بازرگانان اخطاریه ای پنج روزه برای شرکت صادر کند تا سریعا به شکایت مشتری رسیدگی و رضایت وی جلب شود. در صورتیکه شرکت اقدامی انجام ندهد مرکز امور اصناف و بازرگانان می تواند مجوز فعالیت شرکت را لغو نماید .
- چنانچه مشتریان و یا بازاریابان برای دریافت وجه و یا کالای خود در موعد تعیین شده اقدام نکنند و یا در محل حضور نداشته باشند ، شرکت نسبت به قصور آنها دینی نداشته و هیچگونه خسارت و وسودی نباید به مشتری و یا بازاریاب پرداخت نماید .
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی و یا معادل آن برای مدیر عامل و اعضاء هیئت مدیره الزامی است .
- حداقل سرمایه مورد نیاز برای ثبت شرکت 400.000.000 میلیون ریال می باشد .
- هرگونه پرداخت پورسانت و پاداش به مشتریان و بازاریان خارج از چهارچوب طرح تجاری مصوب ممنوع می باشد .
- میزان پرداخت سود ، پاداش و پورسانت ضمن درج در طرح تجاری باید برای تمامی سطوح کاملا روشن و قابل سنجش و اندازه گیری باشد .
- نسبت کفایت سرمایه شرکت ، توسط کمیته نظارت اعلام می شود و این نسبت باید کاملا رعایت شود .
- قیمت ها باید مطابق با نرخ تعیین شده در بازار باشد و چنانچه در بازار مشابهی برای کالا وجود ندارد باید تابع قوانین و مقررات قیمت ها لحاظ شوند .
- اقدام به گسترش شبکه انسانی و جذب توزیع کننده صرف کالا و پولگردانی ، فروش کالاها و محصولات موهوم، خرید و فروش جایگاه در نمودار درختی و فروش و پیش فروش محصولاتی که تولید آنها مشروط و محتمل است ممنوع می باشد.
- اعضاء باید کتبا تعهد نمایند که مطابق با فهرست تایید شده کمیته نظارت اقدام به انتخاب بازرس و حسابرس برای شرکت و ظرف مدت تعیین شده خواهند نمود و گزارشات مالی ماهانه و سالانه خود را به کمیته نظارت ارائه و نماینده این کمیته در مجامع عمومی آنها شرکت داده خواهد شد .
- نرم افزار هایی مورد تایید کمیته نظارت تنها می توانند در این شرکت ها راه اندازی شوند . این نرم افزار ها باید قابلیت های مختلفی داشته باشند مانند امکان تامین اطلاعات مورد نیاز کمیته نظارت بصورت لحظه ای . همچنین استخراج آمار و اطلاعات مالی شرکت بایدبصورت فوری ممکن باشد تا در صورت نیاز کمیته نظارت بتواند بدون وقفه به انها دسترسی پیدا کند .
- در قراردادی که فی ما بین شرکت و بازرسان و حسابرسان منعقد می شود باید به بازرسان و حسابرسان اجازه بازرسی و بررسی لحظه به لحظه عملیات های مالی داده شده باشد تا در صورت تخطی این افراد مراتب را فورا به کمیته نظارت منعکس کنند .
ثبت شرکت بازاریابی شبکه ای چند سالی است در ایران پایه گذاری شده و انجام ثبت این نوع شرکت ها دارای پروسه پیچیده و طولانی مدتی خواهد شد بخصوص اگر از مشاوره افراد توانمند و متخصصین این حوزه استفاده نشود. ثبت شرکت ویونا با تکیه بر دانش و تخصص کارکنان و مشاورین خود می تواند بهترین انتخاب برای انجام امور ثبتی شما باشد.