برابر ماده اول لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ٢٤ اسفندماه ١٣٤٧ كه می گوید: (شركت سهامی شركتی است كه سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنها است) در شركت سهامی سرمایه شركت به سهام متساوی القیمه تقسیم شده مبلغ اسمی سهام و حتی در صورت تجزیه آن به قطعات سهام باید متساوی باشد.
تجزیه سهم بدین صورت است كه هر سهم ممكن است به چند قطعه معین كه (پاره سهم) نامیده می شود تجزیه گردد. هر پاره سهم دارای ارزش معین بوده ولی فاقد حقوق مربوط به یك سهم می باشد و مجموع آنها یك سهم را تشكیل می دهد.
مرحله شكل گیری مجمع عمومی مؤسس:
ماده ٤ لایحه اصلاح قانون تجارت می گوید : شركت سهامی به دو نوع تقسیم می شود:
نوع اول - شركتهای سهامی عام هستند كه موسسین آنها قسمتی از سرمایه شركت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می كنند.
نوع دوم - شركتهای سهامی خاص هستند كه تمام سرمایه آنها درموقع تاسیس منحصرا توسط موسسین تامین گردیده است.
با توجه به ماده ١٦ (ل.ا.ق.ت) موسسین باید قبل از تشكیل مجمع عمومی موسس اعمال زیر را انجام دهند:
رسیدگی به تعهدات پذیره نویسان حداكثر ظرف مدت یك ماه پس از انقضای مهلت پذیره نویسی اعم از اینكه مهلت مذكور تمدید شده یا نشده باشد.
احراز اینكه كلیه سرمایه شركت به طور صحیح پذیره نویسی شده باشد.
ملاحظه این كه الااقل ٣٥ درصد كل سرمایه شركت بطور نقدی پرداخت گردیده است.
تعیین و اعلام تعداد سهام هر پذیره نویس.
جلب نظر كارشناس درارزیابی آورده های غیرنقدی كه فقط به موسسین تعلق دارد.
برابر ماده ٧٧ (ل.ا.ق.ت) صاحبان آورده غیر نقدی از حق رای به هنگام رسیدگی مجمع موسس در مورد آورده های مذكور محروم می باشند و از سوی دیگر سرمایه غیر نقدی را كه موضوع مذاكره و رای می باشد. از حیث حد نصاب جز سرمایه شركت منظور نمی داردند.
دعوت مجمع عمومی موسس كه چنین دعوتی در روزنامه كثیر الانتشار به عمل می آید كه برابر بند ١٤ از ماده ٩ در طرح پذیره نویسی قبلا تعیین گردیده است.
به نظر می رسد در دعوت مجمع عمومی موسس رعایت مفاد مواد ٩٧ و ٩٨ به بعد (ل.ا.ق.ت) الزامی باشد.
به دستور ماده ٩٨ (ل.ا.ق.ت) فاصله نشر دعوتنامه مجمع عمومی و تاریخ تشكیل آن حداقل ده روز و حداكثر چهل روز خواهد بود.
وظایف مجمع عمومی موسس:
مجمع عمومی موسسین شركت بایستی بدوا در اجرای ماده ١٠١ (ل.ا.ق.ت) هیئت رئیسه شامل ریاست مجمع و نظار و منشی جلسه را انتخاب و برابر ماده ٧٤ (ل.ا.ق.ت) به گزارش موسسین رسیدگی و در صورت لزوم آن را تصویب نماید. سپس ضمن احراز پذیره نویسی كلیه سهام شركت و تادیه مبلغ لازم به تصویب طرح اساسنامه شركت و عنداللزوم به اصلاح آن مبادرت و رزد و بالاخره مجمع مذكور اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شركت را انتخاب و روزنامه كثیرالانتشاری را برای آگهی های بعدی شركت تعیین نماید.
برابر ماده ٧٥ (ل.ا.ق.ت) حد نصاب لازم برای تشكیل مجمع عمومی موسس عبارت است از :
در دعوت اول باید عده ای از پذیره نویسان كه حداقل نصف سرمایه شركت را تعهد نموده اند حاضر باشند و در دعوت دوم چنانچه دراولین دعوت حدنصاب مذكور حاصل نشد مجمع عمومی برای بار دوم دعوت می شود كه دراین صورت حضور لااقل صاحبان ثلث سرمایه شركت الزامی است و چنانچه در دعوت سوم اكثریت لازم (صاحبان ثلث سرمایه شركت) در مجمع عمومی حاضر نشدند موسسین باید عدم تشكیل شركت را اعلام دارند.
در هر یك از مجامع فوق كلیه تصمیمات باید به اكثریت ٣/٢ رای حاضر در جلسه اتخاذ گردد. تبصره ماده فوق د رنجمع عمومی موسس برای هر سهم حق یك رای قائل شه است و بدین ترتیب تعداد آرا برابر با تعداد سهام خواهد بود . پس از آنكه مدیران و بازرسان شركت كتبا سمت خود را قبول نمودند از این تاریخ شركت تشكیل شده محسوب می شود( قسمت اخیر ماده ١٧ ل.ا.ق.ت).
وجه تمایز شركت سهامی عام و خاص:
وجه تمایز این دو شركت به این شرح می‌باشد:
شركت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره نویسی عمومی می نماید ولی شركت سهامی خاص حق مراجعه به عامه را ندارد.
امكان صدور اوراق قرضه برای شركت سهامی عام وجود دارد ولی شركت سهامی خاص چنین حقی ندارد.
نقل وانتقال سهام در شركتهای سهامی عام مشروط به مووافقت سهامداران نیست. ولی در شركت سهامی خاص چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع عمومی شركت می تواد باشد.
سهام شركت سهامی عام قابل عرضه در بازار بورس می باشد ولی شركت سهامی خاص چنین اجازه ای ندارد.
حداقل سرمایه برای تاسیس شركت سهامی عام 5000000 ریال می باشد در حالی كه حداقل سرمایه برای تاسیس شركت سهامی خاص 1000000 ریال می باشد .
مدیران و سهامداران شركت سهامی عام حداقل ٥ نفر و شركت سهامی خاص حداقل ٣ نفر می باشد (مواد ٣ و ١٠٧ ل.ا.ق.ت).
پایه‌گذاری شركت سهامی خاص:
نكته: شركت سهامی خاص شركتی است كه تمام سرمایه آن در موقع تاسیس منحصرا بوسیله موسسین تامین می گردد.
اول - تشریفات تشكیل شركت سهامی خاص
نكاتی مهم برای شكل گیری شركت سهامی خاص:
- اساسنامه شركت كه باید به امضای كلیه سهام و گواهینامه بانكی حاكی از تادیه قسمت نقدی آن كه نباید كمتر از ٣٥% كل سهام باشد.
- همچنین تادیه و تقویم سرمایه غیر نقدی و تفكیك آن در اظهارنامه و ذكر سهام ممتاز در صورت وجود چنین سهامی.
- انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شركت كه باید در صورت جلسه ای قید و به امضای كلیه سهامداران رسیده باشد.
- قبول سمت مدیریت و بازرسی با رعایت قسمت اخیر ماده ١٧
- ذكر نام روزنامه كثیرالانتشار جهت درج آگهی های شركت.
دوم- خصوصیات شركت سهامی خاص
سرمایه شركت به هنگام تاسیس نباید كمتر از 1000000 ریال باشد و نیز شركای شركت نباید كمتر از ٣ نفر باشند.
سهام شركت قابل معامله در بازار بورس نمی باشد و نقل انتقال سهام شركت مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام است .
ضمنا این شركت نمی تواد مبادرت به صدور اوراق قرضه نماید
شیوه كار شركت سهامی - مجمع عمومی عادی
حد نصاب برای تشكیل مجمع و اتخاذ تصمیم
در مجمع عمومی عادی حضور دارندگان اقلا بیش از نصف سهامی كه حق رای دارند ضروری می باشد. هر گاه در اولین دعوت حد نصاب مذكور حاصل نشد مجمع برای بار دوم دعوت خواهند شد و با حضور هر عده از صاحبان سهامی كه حق رای دارند جلسه رسمیت می یابد و تصمیمات لازم را نسبت به كلیه امور شركت بجز آنچه كه در صلاحیت مجمع عمومی موسس و فوق العاده است اتخاذ خواهند نمود مشروط بر آنه در دعوت دوم نتیجه دعوت اول قید شده باشد (مواد ٨٦ و ٨٧ ل.ا.ق.ت) تصمیمات در مجمع عمومی عادی همواره با اكثریت نصف به علاوه یك آرای حاضر در جلسه رسمی معتبر می باشد. مگر در مورد انتخاب مدیران و بازرسان كه اكثریت نسبی كافی خواهد بود (بند ١ ماده ٨٨ ل.ا.ق.ت).
وظایف مجمع عمومی عادی
این وظایف شامل موارد زیر خواهد بود:
- استماع گزارش و پیشنهادات هیات مدیره و بازرسان شركت در مورد وضع مال و خط مشی آینده شركت و اخذ تصمیم درباره آنها.
- تصویب ترازنامه سالیانه وحساب سود و زیان
- تعیین حق الزحمه مدیران و بازرسان و تعیین جانشینان در خاتمه ماموریت آنان.
- تعیین روزنامه كثیرالانتشاری كه آگهی های شركت در آن درج می شود.
اختیارات مجمع عمومی عادی
اولا - رسیدگی به حسابهای شركت و تقسیم سود.
ثانیا - برابر ماده ٩٠ (ل.ا.ق.ت) كه می گوید : ( تقسیم سود و اندوخته صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی جایز خواهد بود و در صورت وجود منافع تقسیم ١٠% از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است.
درماده مذكور مقنن به سود ویژه اشاره می كند و منظور از آن عبارت است از وضع تمام مخارج شركت مانند : هزینه تجارتی و مخارج بهره برداری استهلاك هزینه عمومی و تبلیغات مالیات و پاداش مطالبات مشكوك الوصول پذیرایی و غیره از درآمد كل شركت . از شود ویژه به میزان ٢٠/١ یا ٥٠% جهت تشكیل ذخیره قانونی شركت تا زمانی كه میزان آن به ١٠% سرمایه اصلی شركت برسد برداشت می شود و بعد از آن برداشت به عنان ذخیره قانونی اختیاری خواهد بود (ماده ١٤٠ ل.ا.ق.ت).
ثالثا - انتخاب مدیران و بازرسان : مدیران شركت توسط مجمع عمومی موسس و مجمع عمومی عادی انتخاب می شوند و مدت مدیریت آنان نباید از دو سال تجاوزنماید (مواد ١٠٨ و ١٠٩ ل.ا.ق.ت) از طرف دیگر مجمع مزبور می تواند در تصمیمات بعدی خود هیات مدیره راكلا یا بعضا عزل نماید.
نحوه انتخاب مدیران شركت در ماده ٨٨ (ل.ا.ق.ت) با اكثریت نسبی پیش بینی شده است و تعداد آرای هر رای دهنده در عدد مدیرانی كه باید انتخاب شوند ضرب میشود و حق هر رای دهنده در عدد مدیرانی كه باید انتخاب شوند ضرب می شود وحق هر رای دهنده برابر حاصل ضرب مذكور خواهد بود.
و در قسمت دوم ماده ٨٨ مذكور گفته شده است كه : با توجه به اصل رعایت تساوی حقوق هر سهامدار در تخصیص رای به انتخاب مدیران تعداد سها هر رای دهنده تعدا آرا صاحبان سهام ممتاز مندرج در ماده ٤٢ (ل.ا.ق.ت) مانند سهام عادی حساب می شود در عدد مدیرانی كه باید انتخاب شوند ضرب می شود).
معمولا اقلیت از سیستم رای ادغامی استفاده می نمایند به این معنی كه سهامداران اقلیت آرا خود را روی یك یا چند مدیر كاندیدا متمركز می كنند تا بدین وسیله بتوانند در هیئت مدیره نفوذ نمایند و تا حدودی در كنترل شركت مدخلیت داشته باشند.
رابعا - تعیین روزنامه كثیرالانتشار شركت از جمله اختیارات مجمع عمومی عادی سالیانه برای آگهی ها و اطلاعیه های بعدی سهامداران تا تشكیل مجمع عمومی سالانه بعد می باشد.