حفاظت از مالکیت معنوی و صنعتی افراد به عنوان یک ارزش و دارایی از اهمیت زیادی در رشد و توسعه اقتصادی یک جامعه برخوردار است . بی توجهی به موضوع حفاظت از این گونه دارایی های فعالان اقتصادی باعث کاهش انگیزه و حس رقابت پذیری و بخصوص تحول و نو اوری در ابعاد مختلف صنعتی و تجاری می شود. این نوع ابتکارات لازمه هر نوع تجارت و صنعت است چرا که نه تنها بازار را از یکنواختی و بی روح بودن خارج می سازد بلکه باعث تلاش بیشتر افراد برای بالاتر بردن بهره وری و ایده های جدید در کشور و رقابت سالم تر می شود.
در تمامی ابتکارات و نواوری های صنعتی یک بند از ان به زیبایی ظاهری و نمای بیرونی هر طرح مربوط می شود. وقتی این نما و زیبایی ظاهری دچار تغییراتی شود بدون در نظر گرفتن اینکه این تغییرات ظاهری در فرایند و عملکرد ان تفاوتی دارد یا نه یک طرح صنعتی جدید ایجاد شده است و به دلیل تاثیری که در دیگاه مشتریان و بازخوردی که در فروش محصولات یک شرکت دارد حائز اهمیت فراوان و در خور حمایت و ثبت می باشد.
پس یک طرح صنعتی فقط ظاهر یک تولید و محصول را نشانه می رود. تنها موضوع مورد اهمیت ظاهر یک محصول و تولید است و کاربرد اصلی این طرح های صنعتی در خدمات تولید ی و صنعتی چه در حوزه تولیدات ماشینی و تکنولوژی های صنعتی و چه در حوزه صنایع دستی و هنرهای زیبا می باشد.
همواره ایجاد یک طرح صنعتی به دلیل اینکه حاصل زحمات فکری و بررسی موارد زیادی علمی و پژوهشی می باشد می تواند برای یک تولید کننده طرح صنعتی هزینه های زیاد زمانی و حتی ریالی به همراه داشته باشد. این طرح ها چنانچه مورد استقبال واقع شوند برای شرکت ها فروش فراوانی به دلیل تاثیرات روانی خواهند داشت و این موضوع زمینه سو استفاده و استفاده بدون مجوز از این طرح ها را برای سایرین به دلیل نیاز به داشتن این توفیقات و کپی برداری از انها را به شدت تقویت می کند. از این رو طرح های صنعتی باید قبل از فاش شدن در بازار و در اولین فرصت به ثبت برسند.
در ایران سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با همکاری دستگاه های قضایی و اجرایی و نهاد های ذی ربط موضوع ثبت اثر ها و یا طرح های صنعتی را عهده دار می باشد این سازمان وظیفه ثبت طرح های صنعتی را بر عهده اداره ثبت مالکیت صنعتی گذاشته است.
چرا باید طرح صنعتی را ثبت کرد؟
با ثبت طرح صنعتی امکان سو استفاده از ان و یا استفاده بدون مجوز از طرح صنعتی شما فراهم نخواهد بود. دولت با پتانسیل شناخت مالکیت شما می تواند به راحتی جلوی بهره برداری غیر اصولی از طرح های ثبت شده صنعتی را بگیرد و حتی در مواردی که محصولات وارداتی به دلیل شباهت طرح صنعتی انها ممکن است به بازار شما لطمه وارد نماید می تواند با ادعای شما واردات محصول را ممنوع کند.
طرح صنعتی به دلیل ارزش ها و زیبایی هایی که به محصول می دهد باعث بالا رفتن ارزش محصولات می شود و مشتریان زیادی را به سمت کالا و محصولات با طرح های جدید سوق می دهد.
فواید ثبت طرح صنعتی
- با ثبت طرح صنعتی جلوی کپی برداری و تقلید طرح شما توسط سایر افراد گرفته خواهد شد
- ثبت طرح صنعتی باعث رقابت سالم در بازار تجاری خواهد شد و این موضوع باعث تشویق شرکت ها و افراد برای نواوری و خلاقیت می شود.
- ثبت طرح صنعتی باعث می شود به دلیل هویت دادن به محصولات تولید کننده در ارتقا محصولات خود تلاش کند و این موضوع باعث بهبود کیفیت محصولات داخلی و متعاقبا بازگشت سرمایه بیشتر برای شرکت ها می شود.
- حمایت از طرح های صنعتی باعث بالاتر رفتن وجهه و اعتبار شرکت ها و همچنین محصولات انها خواهد شد.
- ثبت طرح صنعتی می تواند در صورت موفقیت طرح صنعتی منشا درامد دیگری برای شرکت با دادن اجازه حق بهره برداری از طرح به سایرین باشد
مراحل ثبت طرح صنعتی
طرح های صنعتی که جدید و بدیع بوده و نمونه ان قبلا دیده نشده باشد و در هیچ کجا به ثبت نرسیده باشند قابل ثبت هستند. طرح صنعتی باید حاصل تفکرات خود خالق طرح باشد و ایده و نگرش جدیدی در ان وجود داشته باشد. طرح هایی که حتی به شدت شبیه طرح های دیگر باشند نمی توانند به عنوان طرح صنعتی دیده شوند و طرح صنعتی باید چیز جدیدی در بازار ارائه نماید.
طرح های صنعتی همانگونه که گفته شد باید در اداره مالکیت صنعتی به ثبت برسند. این اداره برای سهولت امر در اولین اقدام از شما اظهارنامه ثبت طرح صنعتی و درخواستی را نیاز دارد که باید توسط یک مشاور حقوقی کار بلد تهیه شده باشد. این اسناد به همراه سایر اسناد دیگر باید در سایت این اداره ثبت نام شوند تا کارشناسان اداره مالکیت صنعتی وضعیت طرح را ارزیابی و در صورت داشتن شرایط لازم برای تشکیل پرونده اقدام شود.
چنانچه طرح ارائه شده شما هر یک از شرایط زیر را داشته باشد توسط این کارشناسان مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت:
- جدید و حاصل تفکر و نواوری نباشد
- قبل از شما کسی در هر نقطه از دنیا اظهارنامه این طرح را ارائه نموده باشد
- طرح هایی که مغایر اخلاق حسنه و نظم و موازین شرعی و قانونی باشند
- طرح هایی که در انها نماد و یا نشانه های ملی و مذهبی دیده شوند
- طرح هایی که عملکرد و کارایی یک صنعت و تولید را بدون تغییر ظاهر هدف قرار داده باشند
- طرح هایی که امکان ساخت ان در مناطق دیگر نباشد
- طرح هایی که تغییر شکل می دهند و ثبات ظاهر ندارند
- طرح هایی که بدون وجود سایر قسمت ها و طرح های دیگر کارایی و مفهومی ندارند
- مواردی که دقیقا در طبیعت دیده می شوند
- انواع اشکال هندسی
- طرح های وابسته به نیروی الکتریسیته
چنانچه طرح شما هر یک از موارد فوق را نداشته باشد می تواند به عنوان یک طرح صنعتی جدید حائز شرایط ثبت باشد. ضمن اینکه طرح های صنعتی که هم تغییرات ظاهری محصول را درگیر کرده اند و هم در عملکرد و توان و ایجاد راهکار های جدیدو بهبود فرایند یک کار عمل نمایند علاوه بر طرح صنعتی می توانند به عنوان یک اختراع هم به ثبت برسند البته مشروط به تطابق با تعاریف یک اختراع. حتی در شرایطی خالق طرح صنعتی می تواند طرح خود را به عنوان برند و یا علامت تجاری هم به ثبت برساند. رسیدن به تمامی این احتمالات تخصص می خواهد و شناخت قوانین مرتبط باید تکمیل باشد از این رو بهتر است برای استفاده حداکثری از پتانسیل طرح خود حتما با مشاورین موسسه حقوقی ویونا همراه باشید.
نهایتا پس از پذیرش درخواست باید با ارائه اصل مدارک در محل اداره مالکیت صنعتی و پرداخت هزینه های لازم تشکیل پرونده داده شود و پس از ان طرح در روزنامه رسمی دادگستری و روزنامه ای کثیر الانتشار اگهی شود.
حمایت از طرح های صنعتی به قلمرو هر کشوری بستگی دارد. یعنی اینکه شما وقتی طرح خود را در ایران به ثبت برسانید تنها مشمول حمایت از طرح صنعتی داخل ایران هستید و این موضوع ضمانتی به شما نخواهد داد که طرح شما در سایر نقاط جهان کپی برداری نشود.
برای ثبت طرح صنعتی به صورت بین المللی و یا بصورت ارائه و ثبت در هر کشور دیگر هم می توانید اقدام نمایید . فقط باید در نظر داشته باشید که تنها شش ماه فرصت دارید تا از زمان اولین رونمایی و درخواست ثبت طرح صنعتی در یک کشور طرح خود را در کشور های دیگر هم به ثبت برسانید و یا ثبت ان را بین المللی کنید.
ثبت بین المللی طرح صنعتی با ارائه درخواست پس از ثبت طرح در ایران به سازمان ثبت جهانی مالکیت معنوی (wipo) محقق خواهد شد. برای این منظور باید حتما با مشاورین متخصص و کاردان اقدام نمایید تا بتوانید طرح صنعتی خود را بلافاصله بصورت بین المللی و معتبر به ثبت برسانید. حتی شما می توانید در صورتیکه در یک منطقه جغرافیایی خاص فعالیت می کنید طرح صنعتی خود را بصورت منطقه ای و با شرایط توافقی که در برخی از مناطق است به ثبت برسانید که در مطالب اتی به ان پرداخته خواهد شد.
انچه که اهمیت دارد شناخت قوانین و مقررات خاص ثبت طرح های صنعتی چه در داخل ایران و چه در کشور های دیگر و بصورت منطقه ای و یا بین المللی می باشد. فراموش نکنید که طرح های صنعتی خود را بلافاصله و قبل از فاش ان برای حتی نزدیکترین دوستانتان به ثبت رسانده باشید . این طرح ها پتانسیل موفقیت بسیار بالایی در صنعت و فروش برای شما دارند و نباید انها را دست کم بگیرید.