یکی از مواردی که در هنگام ثبت و راه اندازی شرکت و همچنین در ادامه روند فعالیت شرکت در همه زمان ها و طول عمر شرکت مورد نظر و اهمیت است انتخاب بازرس برای شرکت می باشد. شرکت های سرمایه ای یعنی شرکت های سهامی عام و شرکت های سهامی خاص به همراه شرکت های تعاونی تولید و مصرف الزاما باید در اساسنامه خود بازرس را تعریف و حداقل یک نفر به عنوان بازرس اصلی و یک نفر به عنوان بازرس علی البدل را معرفی نمایند.
این تعداد می تواند بیشتر هم بسته به توافق و موضوع اساسنامه در نظر گرفته شود. اما سایر شرکت ها مانند شرکت های با مسئولیت محدود، شرمت تضامنی و شرکت های نسبی و با مسئولیت محدود الزامی به تعیین بازرس در شرکت ندارند هر چند عقیده کارشناسان تعیین و معرفی حداقل یک نفر به عنوان بازرس در این شرکت ها می باشد. شرکت های مختلط نیز نوع بازرسی متفاوتی دارند و بسته به نوع شرکت که مختلط سهامی است یا مختلط غیر سهامی وظیفه بازرسی به شرکا سهامدار و یا شرکا با مسئولیت محدود واگذار شده است.
اما برای انتخاب بازرس مجمع عمومی موسسین برای اولین دور این وظیفه را عهده دار خواهد بود یعنی درست در زمانی که شرکت باید به ثبت برسد و در دوره های بعدی و در زمان فعالیت روتین و عادی شرکت باید بصورت سالیانه این بازرسین توسط مجمع عمومی عادی تعیین و معرفی شوند. البته این مجمع می تواند در هر زمان نسبت به برکناری این بازرسین و یا جانشین کردن انها اقدام نماید.
وظیفه بازرسین در شرکت ها متنوع است ولی عموم کار آنها بازرسی بر وظایف مدیران، هزینه های سازمان، رسیدگی بر امور مالی و قوانین شرکت و قرارداد های شرکت می باشد.
اما انتخاب بازرس برای شرکت متناسب با قوانین و مقررات تجاری ایران باید باشد. هر فردی نمی تواند در شرکت های سهامی و سرمایه ای اقدام به بازرسی بکند و باید دارای شرایط مشخص شده در قانون تجارت ایران باشد. از این رو انتخاب بازرس باید با شناخت این قوانین همراه باشد.
چه افرادی نمی توانند بازرس شرکت باشند؟
همانگونه که آورده شد از مهم ترین وظایف بازرسین نظارت بر عملکرد مدیران و مسئولین شرکت می باشد بنابر این اولین پارامتر برای انتخاب بازرس اشراف این افراد بر مسائل مدیریتی می باشد.
دوم اینکه باید بازرس بر مسائل مالی و حقوقی نیز تسلط نسبی داشته باشد و بتواند شرایط قانونی و غیر قانونی شرکت را تشخیص و در تنظیم گزارشات توانایی لازم را داشته باشد. ضمنا شناخت صورت های مالی و حقوقی شرکت نیاز به دانش کافی حقوقی و حسابداری و مالی دارد تا بازرس را با این قابلیت همراه کند که بتواند در صورت تخلفات مالی آنها را تشخیص دهد.
از دیگر شرایط یک بازرس این است که بتواند در حوزه تنظیم قرار داد های داخلی و ترجیحا خارجی قوانین مربوطه را بداند و اصول و شرایط لازم برای تنظیم یک قرارداد را حداقل بصورت نسبی تشخیص دهد. این موضوع باعث خواهد شد فرد انتخاب شده بتواند از حقوق همه سهامدارن دفاع کند.
این شرایط بصورت اختیاری و توصیه شده است و سهامدارن هیچ الزامی به رعایت موارد فوق ندارند. اما به دلیل اهمیت جایگاه بازرس بهتر است بازرسین منتخب به این شرایط تسلط داشته باشند. اما در هنگام تعیین بازرس برای شرکت برخی از موارد الزامی است و مجمع عمومی عادی در انتخاب نفرات بازرس در این موارد باید دقت کافی را انجام دهد که در صورت عدم دقت کافی و معرفی فردی مغایر با شرایط زیر مرتکب تخلف حقوقی شده اند.
بازرس منتخب مجمع عمومی عادی نباید هر یک از شرایط زیر را داشته باشد:
- دارای ممنوعیت قانونی به جهت فعالیت در زمینه بازرسی را داشته باشد. منظور اینکه دارای سوء پیشینه و جرائمی باشد که انتصاب او برای این سمت را تحت الشعاع قرار داده باشد.
- از مدیران و اعضا هیئت مدیره شرکت باشد
- از نزدیکان و خویشاوندان نزدیک مدیران و اعضا هیئت مدیره باشد و یا قرابت و دوستی نزدیک با هر یک از این افراد داشته باشد.
- شرایط سنی کمتر از 23 سال داشته باشد
- از سلامت روحی و روانی و جسمی لازم برخوردار نباشد
- از ذی نفعان شرکت به هر دلیل محسوب شوند
بازرسین منتخب شرکت می توانند در جلسات مختلف شرکت حضور داشته باشند اما نمی توانند در هر یک از این جلسات حق رای داشته باشند و همچنین تصمیمات اتخاذ شده در شرکت نباید تحت الشعاع نظرات و ایده های بازرس باشد.
موسسات و شرکت های حسابداری و حسابرسی و بازرسی فراوانی وجود دارند که قانونا می توانند نقش بازرس را در شرکت های ایفا کنند.
به منظور ثبت شرکت و تعیین بازرسین تسلط بر امور حقوقی نقشی کلیدی دارد. برای این منظور از تخصص کارشناسان موسسه حقوقی ویونا به عنوان یکی از برترین موسسات حقوقی ایران بهره مند شوید.