انتخاب بازرس برای برخی از شرکت های ذکر شده در قانون تجارت الزامی و برای برخی دیگر بصورت اختیاری دیده شده است. در این راستا نوع شرکت اهمیت زیادی دارد. قانون تجارت انتخاب بازرس برای شرکت های سهامی را چه از نوع سهامی عام باشند و چه از نوع سهامی خاص الزامی کرده است.
شرکت های سهامی باید در ابتدا توسط مجمع عمومی موسسین یک تا چند نفر را به عنوان بازرس اصلی برای شرکت تعیین نمایند . هدف از تعیین بازرس تامین سه نیاز اصلی در شرکت ها می باشد:
- نظارت بر عملکرد و وظایف مدیران
- بررسی و نظارت بر حساب های شرکت
- نطارت بر معاملات شرکت
- ماموریت اطلاع رسانی
- نظارت و بررسی بر ماموریت ها و شرایط خاص شرکت
البته این نیاز ها بسته به نوع موضوع و عملیات های شرکت و بزرگی و کوچکی شرکت ممکن است تغییراتی داشته باشد.
اما آنچه مسلم است الزام به تعیین بازرس می باشد. از طرفی مجمع عمومی موسسین باید یک تا چند نفر را هم به عنوان بازرس علی البدل برای شرکت انتخاب نمایند. این بازرسین عملا در زمانی که بازرس یا بازرسین اصلی در حال انجام فعالیت خودشان هستند فعالیت خاصی در شرکت انجام نمی دهند اما در صورت از دست دادن شرایط احراز بازرسی و یا عزل و برکناری و محجوریت و یا فوت و نا توانی بازرس اصلی بازرس علی البدل تا زمان تعیین دوباره بازرس اصلی وظایف بازرس را عهده دار می باشد. البته اگر معذوریت بازرس اصلی موقتی باشد در زمان رفع این معذوریت وظیفه بازرس علی البدل به اتمام خواهد رسید.
در زمانیکه شرکت در حال فعالیت است نیز باید مجمع عمومی عادی بصورت دوره ای وظیفه انتخاب بازرس را بر عهده داشته باشد. مدت فعالیت قانونی بازرسین در شرکت یک سال می باشد. البته این مدت در صورت رضایت مجمع می تواند تمدید شود و یا فرد دیگری در پایان یک سال به عنوان جانشین انتخاب شود. همچنین بازرسین ممکن است به هر دلیل توسط مجمع در زمان قبل از اتمام مدت ماموریتشان از سمت خود برکنار و فرد دیگری به عنوان جانشین که می تواند همان بازرس علی البدل هم باشد معرفی شود.
هر چند قانون انتخاب بازرس را برای شرکت های سرمایه ای و یا سهامی الزام کرده است ولی در این میان وظیفه انواع دیگر شرکت ها چیست؟
وظیفه بازرسین در شرکت های غیر سهامی
در شرکت های با مسئولیت محدود انتخاب بازرس پیشنهاد می شود . یعنی هیچ الزامی برای تعیین بازرس نیست. اما بهتر است فردی از خارج و یا داخل شرکت به عنوان بازرس تعیین شود تا خیال شرکا در ادامه همکاری با هم اسوده تر باشد.
در شرکت های تضامنی نیز به دلیل شناخت شرکا از یکدیگر و اعتماد بالایی که در این شرکت ها معمولا حاکم است انتخاب بازرس الزامی نیست اما می تواند یک تا چند نفر بازرس وجود داشته باشد. معمولا این وظیفه را در شرکت های تضامنی خود شرکا عهده دار می شوند.
شرکت های مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی هم که نوعی شرکت ترکیبی می باشند به دلیل اینکه تمامی وظایف و اجرائیات شرکت بر عهده شرکا ضامن می باشد مسئولیت نظارت در شرکت های مختلط به شرکا با مسئولیت محدود در شرکت مختلط غیر سهامی به این شکل داده شده که هر فرد شریک می تواند در هر زمان به شرکت و اسناد و مدارک شرکت سر کشی و یادداشت برداری نماید تا از روند مناسب شرکت اطمینان یابد.
اما در شرکت مختلط سهامی تیمی از سهامداران به عنوان گروه بازرسین و یا بازرسین شرکت انتخاب می شوند تا بر عملیات های مختلف شرکت نطارت لازم را داشته باشند.
شرکت های نسبی نیز نقظ نظارت و بازرس را خود شرکا معمولا عهده دار هستند و انتخاب بازرس به صلاحدید خود شرکا می باشد.
در شرکت های تعاونی انتخاب بازرس درست همانند شرکت های سهامی عام و خاص الزامی است و باید یک تا چند نفر به عنوان بازرس تعیین و در اساسنامه شرکت هم قید شود. دوره بازرسی این افراد یکساله و مجمع عمومی عادی مسئول انتخاب و عزل انها می باشد.
بازرس در موسسات غیر تجاری نیز اختیارا انتخاب خواهد شد و خود موسسین در صورت نیاز می توانند به انتخاب بازرس مبادرت نمایند. هر چند توصیه می شود فرد و یا افرادی این وظیفه را عهده دار شوند.
موسسه حقوقی ویونا یکی از متخصص ترین و حرفه ای ترین موسسات ثبت انواع شرکت در ایران می باشد و امادگی دارد در هر زمان و هر مکان با بهترین شرایط شرکت شما را به ثبت برساند.