دعوت مجامع
دعوت مجامع از جمله وظایف هیات مدیره بوده و در صورت خودداری هیئت مدیره از دعوت این امر به عهده بازرس یا بازرسان شركت محول شده است. دعوت مجامع عمومی و فوق العاده از طریق انتشار آگهی در یكی از روزنامه های كثیرالانتشار به عمل می آید و تاریخ تشكیل جلسه نباید زودتر از ١٠ روز و دیرتر ازز ٤٠ روز پس از انتشار دعوتنامه تعیین شود. ضمنا در صورتی كه كلیه صاحبان سهام شركت در مجمع عمومی حضور داشته باشند ارسال دعوتنامه قبلی لازم نمی باشد.
از طرف دیگر سهامدارانی كه لااقل یك پنجم سهام شركت را دارا می باشند حق دارند دعوت و تشكیل مجمع عمومی را از هیات مدیره و در صورت امتناع هیئت مدیره از بازرس یا بازرسان خواستار شوند.
نحوه شركت در مجامع عمومی
قبل از تشكیل مجمع عمومی عادی یا فوق العاده هر صاحب سهمی كه بخواهد در مجمع عمومی یا فوق العاده شركت كند می بایست ورقه ورود به جلسه مجمع را با ارائه ورقه سهم یا گواهینامه موقت سهام متعلق به خود از شركت دریافت نماید.
همچنین هر سهامدار می تواند برای خود وكیل یا قائم مقام قانونی جهت حضور در كلیه مجامع تعیین نماید.
نحوه اخذ رای
اخذ رای در مجامع معمولا با ورقه انجام می شود ولی به علت سكوت قانون تجارت در این مورد رای گیری با قیام و قعود و یابلند كردن انگشت مجاز می باشد. در كلیه مجامع تصمیمات به اكثریت آرا به ترتیب مقرر اتخاذ می گردد . مراد از اكثریت اكثریت آرای حاضرین در جلسه می باشد (ماده ١٠٣ ل.ا.ق.ت).
انتخاب هیئت رئیسه
مجمع عمومی عادی یا فوق العاده توسط هیئت رئیسه ای مركب از یك رئیس و دو ناظر ویك منشی اداره می شود ریاست مجمع از بین صاحبان حاضر در جلسه به اكثریت نسبی انتخاب خواهد شد.
محدودیت اختیارات مجامع عمومی
با توجه به ماده ٩٤ (ل.ا.ق.ت) كه می گوید : ( هیچ مجمع عمومی نمی تواند تابعیت شركت را تغییر بدهد و یا هیچ اكثریتی نمیتواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید) این سئوال مطرح می شود كه منظور از افزایش تعهدات صاحبان سهام توسط اكثریت سهامداران شركت چیست؟ مثلا افزایش سرمایه شركت و الزام هر سهامدار به مشاركت در آن موجب ازدیاد تعهد او می شود و چنین عملی بر خلاف نص صریح قانون می باشد. ولی با توجه به مفهوم مخالف قسمت اخیر ماده ٩٤می توان گفت كه اگر كلیه سهامداران شركت به پیشنهاد شركت در مورد افزایش سرمایه رای توافق بدهند در این صورت منع قانونی نخواهد داشت.
حق كسب اطلاع سهامداران
قانون تجارت ایران در ماده ١٣٩ فقط حق كسب اطلاع سهامداران قبل از تشكیل مجمع عمومی را پیش بینی نموده و مقرر می دارد: هر صاحب سهم می تواد از پانزده روز قبل از انعقاد مجمع عمومی درمركز شركت به صورت حسابها مراجعه كرده از ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و گزارش بازرسان رونوشت بگیرد.
زماني كه شركت سهامي مي‌خواهد انحلال پيدا كند
تصفيه شركت سهامی
تصفیه شركت سهامی مشتمل بر عملیات زیر می باشد:
- نقد كردن دارائی شركت منحله
- وصول مطالبات شركت منحله
- پرداخت دیون شركت منحله
- تقسیم باقیمانده دارائی شركت بین سهامداران.
اول - انتخاب وعزل مدیر یا مدیران تصفیه
تصفیه امور شركت سهامی با مدیران شركت است مگر اینكه اساسنامه شركت یا مجمع عمومی فوق العاده كه رای به انحلال شركت می دهد ترتیب دیگر مقرر داشته باشد (ماده ٢٠٤ ل.ا.ق.ت).
پس در درجه اول مدیران شركت برای انجام امور تصفیه انتخاب می شوند از طرف دیگر شركت می تواند مدیر یا مدیران تصفیه غیر از مدیران شركت انتخاب نماید. با این كار دیگر وظایف مدیران شركت و سایر نمایندگان خاتمه می یابد.
چنانچه به هر علت مدیر تصفیه تعیین نشدهباشد و یا تعین شده ولی به وظایف خود عمل ننماید هر ذینفع می تواند تعیین مدیر تصفیه را از دادگاه ذیصلاح درخواست نماید.
مدت ماموریت مدیر یا مدیران تصفیه حداكثر ٢ سال است تمدید این مدت با ذكر علل و جهات از طرف مدیر تصفیه به مجمع عمومی سهامداران بلامانع است.
اگر مدیر تصفیه قصد استعفائ داشته باشد باید مراتب را به مجمع عمومی عادی سهامداران شركت اعلام نماید و نیز در صورت فوت یا حجر یا ورشكستگی مدیر تصفیه هرگاه مدیران تصفیه متعدد باشند و مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشكسته توسط مجمع عمومی شركت انتخاب شده باشد مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده باید مجمع عمومی عادی شركت را برای انتخاب جانشین دعوت كند ولی اگر مدیر تصفیه مجمع عمومی شركت انتخاب شده باشد هر ذینفع می تواند از مرجع ثبت شركتها بخواهدكه مجمع عمومی عادی سهامداران را برای تعیین جانشین مدیر تصفیه مذكور دعوت كند.
برای دوره تصفیه ممكن است به موجب اساسنامه یا به تصمیم مجمع عمومی صاحبان سهام یك یا چند ناظر تعیین شود تا به عملیات مدیران تصفیه رسیدگی كرده گزارش خود را به مجمع عمومی عادی سهامداران تقدیم كنند.
دوم - اختیارات مدیر یا مدیران تصفیه
مدیران تصفیه نمایند شركت در حال تصفیه محسوب شده و دارای كلیه اختیارات لازم جهت امر تصفیه حتی از طریق اقامه دعوی و ارجاع به داوری و حق سازش می باشند و حق دارند و می توانند برای طرح دعاوی و دفاع از آنها وكیل تعیین كنند (ماده ٢١٢ ل.ا.ق.ت) ولی مدیر تصفیه نمی تواند دارائی شركت در حال تصفیه را به خود یا به اقارب خود از طبقه اول و دوم تا درجه چهارم انتقال دهد (ماده ٢١٣ ل.ا.ق.ت).
سوم - وظایف مدیران
١- عملیات تصفیه شركت منحله:
وصول مطالبات شركت از بدهكاران اعم از سهامداران یا اشخاص ثالث ولو از طریق اقامه دعوی در مراجع قضائی.
نقد كردن دارائی شركت از طریق فروش اموال منقول یا غیر منقول.
پرداخت دیون شركت با رعایت حقوق صاحبان مطالبات ممتازه.
تقسیم باقیمانده دارائی شركت بین سهامداران.
٢- دعوت مجامع عمومی:
اول - مقام دعوت كننده مجامع عمومی در دوران تصفیه
دعوت مجامع اعم از عادی فوق العاده یا عادی به طور فوق العاده به عهده مدیران تصفیه است. در صورت خودداری مدیر تصفیه از انجام تكلیف ناظر مكلف است نسبت به دعوت مجمع عمومی اقدام نماید و یا اینكه دادگاه به تقاضای هر ذینفع حكم به تشكیل مجمع عمومی خواهد داد (ماده ٢١٩ ل.ا.ق.ت).
دوم - حق كسب اطلاع سهامداران
سهامداران شركت حق ندارند مانند زمان قبل از انحلال شركت از عملیات و حسابها در مدت تصفیه كسب اطلاع نمایند (ماده ٢٢٠ ل.ا.ق.ت).
مدیر یا مدیران تصفیه مكلفند تا زمانی كه امر تصفیه شركت خاتمه نیافته است همه ساله مجمع عمومی عادی سهامداران را با رعایت شرایط وتشریفاتی كه در قانون و اساسنامه پیش بینی شده است دعوت و صورت دارائی منقول و غیر منقول و ترازنامه و حساب سود و زیان عملیات خود را به مجمع عمومی سالیانه تسلیم و گزارشی از اعمالی كه تا زمان تشكیل مجمع مزبور انجام داده اند به مجمع عمومی عادی تقدیم نمایند.
٣- الزامات رعایت تشریفات قانونی:
در طول مدت تصفیه مقررات راجع به دعوت و تشكیل مجامع عمومی و شرایط حد نصاب و اكثریت مجامع مانند زمان قبل از انحلال شركت باید رعایت شود و هر گونه دعوتنامه و اطلاعیه ای كه مدیران تصفیه برای سهامداران منتشر می كنند باید در روزنامه كثیر الانتشار كه اطلاعیه ها و آگهی های مربوط به شركت در آن درج می گردد تشكیل شود ولی اتخاذ تصمیم ننماید مدیر یا مدیران تصفیه مكلف به انتشار گزارش خود و صورتحسابهای مقرر در ماده ٢١٧ (ل.ا.ق.ت) در روزنامه كثیر الانتشاری كه اطلاعیه هیا مربوط به شركت در آن درج می گردد جهت اطلاع عموم صاحبان سهام می باشند.
٤- اعلام ختم تصفیه به مرجع ثبت شركت:
مدیر یا مدیران تصفیه باید ظرف یك ماه پس از پایان امر تصفیه شركت سهامی مراتب را به مرجع ثبت شركتها به منظور حذف نام شركت از دفتر مرجع مذكور و دفتر ثبت تجارتی اعلام نمایند و نیز جریان امر باید در روزنامه رسمی و روزنامه كثیرالانتشاری كه اطلاعیه ها و آگهی های مربوط به شركت در آن درج می شود آگهی شود.
پس از پایان تصفیه در صورتی كه وجوهی متعلق به بستانكاران و سهامداران شركت باقی مانده باشد مدیر تصفیه مكلف است وجوه باقیمانده را در حساب مخصوص نزد یكی از بانكهای ایران تودیع و صورت اسامی بستانكاران و صاحبان سهامی را كه روزنامه رسمی و كثیر الانتشار به اطلاع اشخاص ذینفع برسانند تا برای دریافت مطالبات خود به بانك مورد نظر مراجعه كنند.
چهارم - مسئولیت مدنی و جزائی مدیران تصفیه
مسئولیت مدنی مدیران تصفیه در اثر ارتكاب تقصیرتابع اصول كلی حقوق مدنی می باشد و چنانچه در اثر تقصیر مدیران تصفیه به سهامدار شخص ثالث ذینفع یا شركت مستقیما خسارتی وارد گردد زیان دیده برای اخذ خسارت باید تقصیر فاعل زیان و رابطه سببیت بین فعل زیان آور و ضرر وارده را اثبات نماید.
ماده ٢٢٦ (ل.ا.ق.ت) مدیر یا مدیران تصفیه را كه از مقررات مندرج در ماده ٢٢٥ (ل.ا.ق.ت) تخلف نموده باشد از لحاظ میزان خسارات وارده به بستانكارانی كه طلب خود را دریافت نكرده باشند مسئول می داند.
در صورتی كه پس ازانحلال شركت معلوم شود كه دارائی شركت برای تادیه طلب بستانكار تكافو نمی كند دادگاه ذیصلاح می تواند به تقاضای هر ذینفع هر یك از مدیران یا مدیر عاملی را كه كافی نبودن دارائی شركت به نحوی از انحا معلول تخلفات او بوده منفردا یا متضامنا به پرداخت آن قسمت از دیونی كه تادیه ان از دارائی شركت امكان پذیر نیست محكوم كند.
در مورد مسئولیت جزائی مدیران تصفیه ماده ٢٦٨ (ل.ا.ق.ت) مقرر می دارد كه مدیر یا مدیران تصفیه هر شركت در صورتی كه عالما مرتكب جرائم زیر شوند به حبس تادیبی از ٢ ماه تا ٦ ماه یا جزای نقدی از ٠٠٠/٢٠ تا ٠٠٠/٢٠٠ ریال یا به هر دو مجازات محكوم خواهند شد:
عدم اعلام نام ونشانی مربوط به مرجع ثبت شركتها درظرف مدت یك ماه پس از اتخاذ تصمیم راجع به انحلال شركت.
دعوت ننمودن مجمع عمومی عادی صاحبان سهام و اطلاع ندادن به مجمع از وضعیت اموال و مطالبات و قروض شركت و نحوه تصفیه امور شركت و مدتی را كه جهت خاتمه امر تصفیه لازم می دانند تا مدت ٦ ماه پس از شروع به امر تصفیه.
دعوت ننمودن مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شركت همه ساله تا قبل از خاتمه امر تصفیه با رعایت شرایط و تشریفاتی كه در این قانون و اساسنامه شركت پیش بینی شده است و نیز عدم تسلیم صورت دارائی منقول و غیر منقول وترازنامه و حساب سود و زیان عملیات مربوط به مجمع مذكور به انضمام گزارش حاكی از اعمالی كه تا آن موقع انجام داده‌اند.
ادامه دادن به عملیات امر تصفیه پس از خاتمه دوره تصدی مدیریت مشروط بر آنكه تمدید ماموریت خود را خواستار شده باشند.
عدم اعلام ختم تصفیه به مرجع ثبت شركتها در ظرف مدت یك ماه پس از خاتمه آن.
عدم تودیع وجوه باقیمانده پس از ختم تصفیه متعلق به سهامداران و بستانكارانی كه طلب خود را وصول ننموده اند در حساب مخصوص در یكی از بانكهای ایرانی.
عدم اطلاع تودیع وجوه باقیمانده مذكور به اشخاص ذینفع در طی آگهی ختم تصفیه.
و نیز ارتكاب جرائم مندرج در ماده ٢٦٩ (ل.ا.ق.ت) منجر به حبس تادیبی از ١ سال تا ٣ سال محكومیت خواهد داشت.