هر گاه دو تا چند نفر به منظور شراکت در یک موضوع خاص تجاری و یا کسب و کاری دور هم جمع شوند تشکیل یک اجتماع را داده اند. این اجتماع و یا همکاری می تواند ناشی از یک قرار داد بین خودشان و بصورت غیر رسمی است و یا بصورت رسمی انجام می شود. در این تعریف هر گاه افراد با عقد قرارداد همکاری و بصورت اختیاری موضوع فعالیت را به اشتراک بگذارند در واقع بصورت شرکت مدنی و هرگاه بصورت قهری و با ثبت شرکت بصورت قانونی فعالیت کنند اقدام به فعالیت بصورت شرکت تجاری کرده اند.
لذا آنچه از این تعریف استنباط می شود این اسن که همکاری بین دو تا چند نفر در موضوعات مشترک یا بصورت تجاری است و یا بصورت مدنی که به منظور تشریح این موضوع و ساده تر شدن فهم آن بهتر است در ادامه تعاریفی از این دو مفهوم ارائه شود.
شرکت تجاری
شرکت تجاری که قبلا هم در خصوص آن در موضوعات مختلف بحث هایی ارائه شد شرکتی است که مطابق با قوانین و مقررات تجاری تشکیل شده و در اداره ثبت شرکت ها بصورت قانونی ثبت می شود. این شرکت ها معمولا فعالیت تجاری خود را بصورت سهامی و یا سهم الشرکه ای بین اعضا تقسیم می کنند که به واسطه این نوع شراکت شرکت های تجاری یا سرمایه ای هستند و یا اشخاص.
در اصل شرکت تجاری شرکتی است که با مشارکت دو تا چند نفر شریک برای انجام موضوعات خاص و تعیین شده شکل می گیرد و در این راستا این افراد میزانی از سرمایه شرکت را بصورت توافقی با هم تادیه می کنند که بسته به نوع قالب شرکت یا سهامی است و یا سهم الشرکه ای و بنا به این میزان از سهام یا سهم الشرکه هر یک از شرکا سود و زیان مشخصی را متقبل می شود.
شرکت های تجاری در 7 نوع در قانون تجارت طبقه بندی می شوند . در این بین اعتبار شرکا و سرمایه شرکت بسته به قالب شرکت در اهمیت و اعتبار شرکت نقش مستقیم دارد. تمامی فعالیت ها در شرکت های تجاری بصورت قانونی در اساسنامه ذکر شده است و هر یک از شرکا و یا سهامداران میزان مسئولیت خود را در شرکت می داند. ضمن اینکه قوانین تجاری شرکت ها در قانون تجارت و اداره ثبت شرکت ها به صراحت مشخص شده و تمامی اقدام های شرکت ها کاملا منطبق با این قوانین تعریف می شود.
ورود و خروج به این شرکت یا کم و زیاد شدن اعضا و شرکا، کم و زیاد شدن سرمایه، تغییر موضوع و آدرس و یا تغییر رویکردها و هر گونه تصمیم گیری دیگر در این شرکت ها جنبه قانونی دارد و باید به طریق قانونی انجام شود.
شرکت های تجاری کاملا جنبه قانونی و حقوقی دارند و تمامی فعالیت ها در این شرکت ها بر اساس قوانین و مقررات تعیین شده در اساسنامه و یا شرکتنامه و مورد تایید همه شرکا می باشد.
شرکت مدنی
شرکت های مدنی به دو نوع عام و خاص تعریف می شوند. در تعریف عام به شرکتی شرکت مدنی اطلاق می شود که مطابق با عقد قراردادی عده ای از شرکا سرمایه یا کار یا تخصص خود را برای رسیدن به هدفی مشخص با هم به اشتراک بگذارند که این موضوع در ماده 571 قانون مدنی به خوبی تشریح شده است.
اما در تعریف شرکت مدنی خاص هدف از عقد قرارداد اشاعه حق مالکیت است. منظور اینکه در این نوع شرکت ها چند نفر با هم همکاری می کنند تا به هدف و یا مال یکسان و مشخصی دست یابند. در واقع شرکا هر یک می توانند از تخصص، توان، مال و یا کار خود برای رسیدن به این هدف یا مال مشترک استفاده کنند.
این نوع شرکت ها فعالیت مشترک دارند، بین دو تا چند نفر شکل می گیرند، هدف مشخص و یا حتی گاها موضوعات مشترکی را دنبال می کنند و حتی به دنبال کسب و کار، انجام حرفه و یا فعالیت مشخصی شکل می گیرند اما الزاما به ثبت نمی رسند. در این نوع از شرکت ها هر یک از شرکا در تمامی نفع و ضرر شرکت سهیم می شوند حال ممکن است هم ضرر و سود هر یک از شرکا از قبل توافق شده باشد.
اداره این نوع شرکت ها معمولا توافقی است و ممکن است مدیریت کار به دست یک نفر و یا به دست عده ای بر اساس توافق باشد. در این بین تصمیم گیری ها می تواند بصورت انفرادی و توسط مدیر و یا بواسطه عده ای اتخاذ شود ولی سود و ضرر آن را همه شرکا عهده دار می شوند. البته در شرایطی ممکن است در قرارداد همکاری بین شرکا تعیین شده باشد که اگر ضرری به تقصیر فردی باشد باید خود او تمام خسارت را جبران نماید.
در برخی از شرکت های مدنی حتی به این صورت فعالیت می شود که مدیریت و تصمیم گیری ها در هر بخش تفیض اختیار می شود و هر یک از شرکا در مورد قسمتی از فعالیت تصمیم ساز می شود.
در نظر باید داشته باشید که در صورتیکه مدیری تصمیم گیری را بنا بر تایید و یا با نظر مدیریت دیگری باید انجام دهد اگر بدون اطلاع مدیر ما فوق این کار را انجام دهد در قبال سایر همکاران یا شرکا بصورت ضامن شناخته می شود و باید تمام ضرر و زیان احتمالی تصمیم را متقبل شود.
موضوع دیگری که در شرکت های ضامن مطرح است اموال این شرکت ها می باشد. در صورتیکه این شرکت ها نیاز به اموالی برای اداره امور خود داشته باشند فردی که به عنوان اختیار دار اموال شناخته می شود ضامن تلفات و نقوص در این اموال شناخته نمی شود مگر اینکه بصورت تعمدی و یا غفلت و اهمال باعث این ضرر و زیان شده باشد.
معمولا در شرکت های مدنی فعالیت بر اساس تعهدات افراد انجام می شود و به همین دلیل در صورت عقد قرارداد ثانویه با شرکتی برای انجام اموری در راستای منافع شرکت هیچ یک از شرکا شرکت های مدنی تا پایان کار و تحویل کار به طرف معماله حق خروج از شرکت را ندارد.
بصورت کلی می توان مشخصه های زیر را برای شرکت های مدنی بر شمرد:
- با توجه به اینکه شرکت های مدنی مطابق با قانون تجارت ایران در اداره ثبت شرکت ها ثبت نمی شوند صاحب شخصیت حقوقی نیستند
- با توجه به اینکه شرکت های مدنی حقوقی نیستند و ثبت نمی شوند صاحب تابعیت و اقامتگاه نمی شوند.
- شرکت های تجاری هر چند می توانند اقدام به عقد قرارداد همکاری با شرکت ها و موسسات دیگر و یا حتی افراد حقیقی اهتمام ورزند اما با این وجود قرارداد های کاری آنها فاقد اعتبار شرکت های تجاری است و معاملاتی که در شرکت های مدنی انجام می شود اعتبار معاملات تجاری را نمی تواند داشته باشد
- شرکت های مدنی وجهه قانونی ندارند و به همین دلیل نه تنها بعد از پایان کار و یا ورشکستگی شامل قوانین تصفیه حساب شرکت بصورت قانونی نمی شوند بلکه با درخواست هر یک از شرکا در هر زمان فعالیت شرکت می تواند متوقف شود.
- شرکت های مدنی تنها زمانی که اقدام به تنظیم شرکتنامه رسمی در دفتر اسناد رسمی بکنند می توانند شخصیت قانونی داشته باشند که البته این شخصیت قانونی نباید با شخصیت حقوقی اشتباه برداشت شود. زیرا شرکت هایی که ثبت قانونی شوند تنها شخصیت حقوقی می توانند داشته باشند.
تفاوت شرکت های تجاری و شرکت های مدنی
- شرکت های تجاری کاملا قانونی و حقوقی هستند و اعتبار فعالیت ها در آنها بسیار بالاتر از شرکت های مدنی است. شرکت های مدنی تنها در صورت تنظیم شرکتنامه در دفتر اسناد رسمی می توانند تنها صفت قانونی را داشته باشند.
- معمولا در شرکت های تجاری هدف مشارکت اعضا کسب سود و منافع است و در شرکت های مدنی اغلب هدف همکاری برای تامین یک نیاز و یا رسیدن به هدف مشترک است و ممکن است سود و منافع مادی بخصوص در نظر نباشد.
- در شرکت های تجاری آورده های شرکا به عنوان سرمایه شرکت تلقی می شود و هر یک از شرکا در این شرکت ها صاحب سهام و یا سهم الشرکه می شوند و سرمایه آنها در راستای فعالیت شرکت بصورت تجمیعی استفاده می شود اما در شرکت های مدنی در بسیاری از مواقع هر یک از شرکا ارتباط خود را با سرمایه خود حفظ می کند و صاحب سرمایه خودشان می باشند.
- در شرکت های تجاری اموال شرکت به نام شرکت و عضوی از دارایی های شرکت است ولی در شرکت های مدنی اموال مورد نیاز در اختیار خود شرکا باقی می مانند و اگر به شرکت تعلق بگیرند در صورت بروز سود و زیان این سود و زیان میان شرکا بر اساس توافق تقسیم می شود.
بصورت کلی به نظر می رسد شرکت های تجاری ارجحیت بیشتری نسبت به شرکت های مدنی برای فعالیت های تجاری و توافقنامه ها و عقود قراردادی دارند. اعتبار شرکت های تجاری به دلیل ماهیت حقوقی آنها بیشتر می باشد و شراکت در این نوع شرکت ها ریسک و تعهدات کمتری به همراه دارد. اما شرکت های مدنی هم برای رسیدن به خواسته و یا هدف مشترک می توانند گزینه انتخابی مناسب در شرایط مقتضی باشند که باید در عقد قرارداد بین طرف ها مصالح همه اعضا در نظر گرفته شود.
پیشنهاد می کنیم قبل از تصمیم گیری در خصوص ثبت شرکت و یا عقد قرارداد برای شرکت مدنی یا تجاری ابتدا با وکلای حرفه ای و کاردان ما در موسسه حقوقی ویونا تماس گرفته و از تجربه و دانش این کارشناسان بصورت رایگان بهره مند شوید.
در نظر داشته باشید که موسسه حقوقی ویونا با پشتوانه سال ها تخصص و تجربه مفید در دامنه فعالیت های حقوقی بهترین انتخاب برای انجام امور حقوقی شما برای ثبت انواع شرکت و یا عقد انواع قرارداد های فی ما بین با رعایت اصولی ترین و منصفانه ترین روش های ممکن می باشد. کارشناسان ما بصورت تمام وقت آماده پاسخگویی به سوالات و نیازهای شما می باشند.